Πολιτικό καφενείο

[Το παρακάτω κείμενο είναι μια περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στα κατειλημμένα εργοστάσια της Αργεντινής, από τα οποία προκαλείται και μια σοβαρή συζήτηση για την στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει το εξεγερμένο προλεταριάτο. Δημοσιεύτηκε στις 20-06-2002 στην εφημερίδα του Partido Obrero, Prensa Obrera νούμερο 759]

ΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΩΝ KAI ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Σήμερα υπολογίζεται στην Αργεντινή ότι πάνω από 1200 εργοστάσια έχουν κλείσει τους τελευταίους μήνες είτε γιατί έχουν χρεοκοπήσει, είτε γιατί υπέβαλαν αίτηση πτώχευσης, είτε γιατί έχουν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους. Αυτή είναι και η σημαντικότερη απόδειξη της χρεοκοπίας ενός συστήματος που αδυνατεί να χρησιμοποιήσει τις τεράστιες παραγωγικές δυνάμεις της χώρας. Αντιμετωπίζοντας αυτή την κατάσταση μεγάλα κομμάτια της εργατικής τάξης υπερασπίζονται την δουλειά τους καταλαμβάνοντας τους χώρους εργασίας

και εισάγοντας νέες μορφές οργάνωσης και πάλης.

«Υπάρχουν περίπου 60 εργοστάσια σε όλη την χώρα που έχουν καταληφθεί από εργαζόμενους και συνεχίζουν να λειτουργούν με δικά τους μέσα. Κατά αυτόν τον τρόπο έχουν διατηρηθεί περίπου 4000 θέσεις εργασίας.» ( εφημερίδα CLARIN 17 -03-2002 ) Βλέποντας την χρεοκοπία των αφεντικών και την παραίτησή τους, οι εργαζόμενοι έχουν αναλάβει οι ίδιοι την παραγωγή και έχουν έτσι εξασφαλίσει την απρόσκοπτη λειτουργία της. Αυτό το γεγονός επιφέρει ένα σημαντικό ρήγμα στην αστική πολιτική καθώς αποδεικνύει περίτρανα ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε και χωρίς τα αφεντικά. Καταρρίπτεται ο μύθος ότι η καπιταλιστική ατομική ιδιοκτησία είναι ο φυσικός και αποκλειστικός τρόπος λειτουργίας της παραγωγής. Ο εργατικός έλεγχος και η εργατική αυτοπειθαρχία σε αντίθεση με την άναρχη και διεφθαρμένη αστική διοίκηση αποδεικνύουν ότι οι μέθοδοι της εργατικής τάξης είναι ανώτερες.

Ανάμεσα στις εμπειρίες τέτοιου είδους που έχουμε σημειώνουμε τις πιο παλαιές όπως των εταιρειών Waserman, Impa, Yaguane, Maximo Paz , και από τις νεότερες τις εταιρείες Panificacion 5, Baskonia, PeÑas Duras, Zanon , Brukman . Εκτός από τις δύο τελευταίες, στις οποίες οι εργαζόμενοι ζητάνε την άμεση κρατικοποίησή τους κάτω από εργατικό έλεγχο , σε όλες τις άλλες οι εργαζόμενοι είτε έφτιαξαν συνεταιρισμό είτε κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι εργαζόμενοι που θέλουν να διατηρήσουν κατά αυτόν τον τρόπο την εργασία τους

έρχονται αντιμέτωποι με τα μεγάλα απλήρωτα χρέη.

Η χειρότερη τέτοια περίπτωση είναι αυτή της εταιρείας επεξεργασίας κρέατος Yaguane που ανήκε στον επιχειρηματία Samid, το εργοστάσιο του οποίου κατέλαβαν οι εργαζόμενοί του και δέχθηκαν να αποποιηθούν τις απαιτήσεις τους σε χρωστούμενους μισθούς για να αποπληρωθεί το χρέος της εταιρείας ύψους 80 εκατομυρίων πέσος. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτή, είναι η λύση που συμφέρει μόνο τον ίδιο τον Samid που αποποιείται το χρέος του, αλλά όχι τους ίδιους τους εργαζόμενους που το αναλαμβάνουν. Αλλά ακόμη και χωρίς να καταφεύγουμε σε τέτοιες ακραίες περιπτώσεις, βλέπουμε ότι οι συνεταιρισμένοι εργάτες στις άλλες εταιρείες αναγκάζονται να πληρώσουν ενοίκιο για να χρησιμοποιήσουν τα κτήρια, τις εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα και πάντα υπό περιορισμούς. Αυτά τα χρήματα φυσικά πάνε στις τσέπες των χρεοκοπημένων αφεντικών. Αλλά, η ιδιοκτησία του εργοστασίου καθώς και οι εγκαταστάσεις του (μηχανήματα κλπ.) παραμένουν στα χέρια των αφεντικών ή σε αναγκαστική δικαστική διαχείριση.

Σε κάθε περίπτωση οι ιδιοκτήτες τους μπορούν ανά πάσα στιγμή να απαιτήσουν να τους επιστραφεί πίσω η ιδιοκτησία τους, να ξαναναλάβουν την λειτουργία του εργοστασίου και να απολύσουν ότι ώρα θέλουν τους εργάτες του. Αν οι εργαζόμενοι αποφασίσουν να αγοράσουν την εταιρεία τότε θα χρειαστεί να πληρώσουν και την αξία της και το χρέος της. Τα πρόσφατα παραδείγματα ‘απαλλοτρίωσης’ που αυτή την στιγμή ενέκρινε η τοπική βουλή του Μπουένος Άιρες στις εταιρείες Papelera San Jorge ,

Panificacion 5, Baskonia υποτίθεται θα φέρουν κάποια λύση, στο πρόβλημα αυτό.

Σύμφωνα με αυτά τα νομοθετήματα, ‘τα κτήρια, οι εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα που ανήκουν στις εταιρείες θα έχουν δημόσια χρήση’ και θα μπορεί να τα χρησιμοποιεί ο εργατικός συνεταιρισμός. Το ζήτημα όμως του χρέους τους παραμένει μετέωρο και επίσης της ιδιοκτησίας τους και αυτό είναι κάτι που ασφαλώς ικανοποιεί την εργοδοσία, καθώς η απαλλοτρίωση δεν είναι οριστική και χωρίς αποζημίωση, αλλά αντίθετα μετατρέπεται σε μια ευκαιρία για να βρει μια διέξοδο ο χρεοκοπημένος επιχειρηματίας ή οι πιστωτές του. Αλλά ακόμη και αυτή η ανάπηρη ‘απαλλοτρίωση’ στην ουσία είναι μια κούφια και αφηρημένη διακήρυξη καθώς μπορεί να επικυρωθεί μόνο από την κεντρική εξουσία μετά το πέρας μιας διαδικασίας που θα διαρκέσει 2 χρόνια για να αποφανθεί αυτή για το βάσιμο μιας συγκεκριμένης απαλλοτρίωσης και να αποφασίσει ποιος θα πληρώσει για την απαλλοτρίωση. Αυτό συμβαίνει αυτή την στιγμή για το πρώτο πιλοτικό τέτοιο πρόγραμμα στην εταιρεία των μεταλλείων Union y Fuerza της περιοχής της Avellaneda της οποίας ο εργατικός συνεταιρισμός υποχρεώνεται μετά το πέρας της διετίας αυτής να αγοράσει το εργοστάσιο χωρίς να έχει οφεληθεί μέχρι τώρα σε τίποτα. Ο νόμος αυτός ουσιαστικά παγώνει τις άμεσες ανάγκες απαλλοτρίωσης χωρίς αποζημίωση για μια περίοδο δύο χρόνων στην οποία οι εργάτες δουλεύουν για να ξεπεράσει την κρίση της η εταιρεία και κατόπιν, είτε την αγοράζουν από τον ιδιοκτήτη είτε εάν έχει ορθοποδήσει, επιστρέφεται κανονικά σε αυτόν. Αλλά και εάν ακόμη οι συνεταιρισμοί απαλλαχθούν από την απαίτηση πληρωμής για τα αρχικά κεφάλαια εκκίνησης που αφορούν τα πάγια στοιχεία της επένδυσης (μηχανήματα, κτιριακές εγκαταστάσεις), έχουν να αντιμετωπίσουν άλλα έξοδα που αφορούν πρώτες ύλες, δάνεια, μισθούς κλπ. «Οι προμηθευτές θα αντιμετωπίσουν τον συνεταιρισμό που τον προμηθεύουν με πρώτες ύλες με τον ίδιο τρόπο που θα αντιμετώπιζαν και οποιαδήποτε άλλη εταιρεία, αδιαφορώντας για το ποιος βρίσκεται στο τιμόνι της, και εάν ο παλαιός ιδιοκτήτης έχει αφήσει υποχρεώσεις τότε αυτές θα επιβαρύνουν τον συνεταιρισμό που τον διαδέχεται, κατά τέτοιο τρόπο ώστε ουσιαστικά οι εργαζόμενοι να καταστούν μεσάζοντες μεταξύ των χρεών του, και του προμηθευτή.» (εφημερίδα Clarin 17-05-02 ) Οπότε σε αυτή την περίπτωση θα έχουμε ένα επιπρόσθετο βάρος που θα πιέσει τον συνεταιρισμό να λειτουργεί με εντελώς καπιταλιστικό τρόπο, να παζαρεύει στην ελεύθερη αγορά , και να κρατάει χαμηλά τους μισθούς για να βγάλει το κόστος και έτσι θα διαλύει κάθε κολλεκτιβίστικη τάση στην εσωτερική του ζωή. Ήδη στα παραδείγματα που έχουμε δει οι εργάτες αποδέχτηκαν να μειωθεί ο μισθός τους ή να μην τους καταβληθεί καθόλου για κάποιο διάστημα για να ορθοποδήσει η εταιρεία. Αλλά αυτό έχει αποδειχθεί μια εντελώς λαθεμένη λύση, καθώς οι θυσίες τους δεν επαρκούν για να δημιουργηθεί παραγωγικό κεφάλαιο. Αντιμετωπίζοντας αυτόν τον κίνδυνο εμείς καλούμε τους εργάτες να τον απορρίψουν και να τον αντιπαλέψουν. Τα δημόσια κεφάλαια δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να τροφοδοτούν τα σχέδια των αφεντικών και τον καπιταλιστικό παρασιτισμό. Τα χρέη των αφεντικών να τα πληρώσουν οι ίδιοι που τα δημιούργησαν και να τα χρεωθούν οι παχυλοί τραπεζικοί τους λογαριασμοί. Εμείς προτείνουμε πως κάθε εταιρεία που κηρύττει χρεοκοπία πρέπει να απαλλοτριώνεται εντός 30 ημερών χωρίς δεκάρα αποζημίωση. Αντί να ρισκάρουμε τα κεφάλαια του δημοσίου για να σώζουμε τους χρεοκοπημένους κεφαλαιοκράτες, θα έπρεπε αυτά να αποδοθούν σε εργατικές οργανώσεις για να εφαρμόσουν σχέδια εργατικής αυτοδιαχείρισης. Σε αυτά τα κεφάλαια θα πρέπει να προστεθούν και τα κεφάλαια που έχουν αντληθεί από το χρηματιστήριο και δεν έχουν επενδυθεί στην παραγωγή. Αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν καταρχήν τις πρωταρχικές ανάγκες επένδυσης μιας εργατικής κοπερατίβας σε αγορά πρώτων υλών, πληρωμή μισθών και συντήρηση του εργοστασίου. Πάνω σε αυτήν την βάση μπορούμε να αναπτύξουμε την παραγωγή κατά τέτοιον τρόπο ώστε τα εργοστάσια να καταφέρουν να καλύψουν τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, του λαού, των δημοσίων υπηρεσιών και των ιδρυμάτων ( νοσοκομεία, σχολεία κλπ.) που θα προμηθευτούν προϊόντα από εργοστάσια που θα λειτουργούν κάτω από εργατικό έλεγχο. Αυτό θα αποτελούσε μια αρχή για τον ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Παράλληλα με αυτό ο μίνιμουμ βασικός μισθός πρέπει να ανέβει στα 600 πέσος με την παλαιά τους, προ της υποτίμησης, ισοτιμία και όλες οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας να τηρούνται. Το ζήτημα είναι πως θα προστατευτεί το δικαίωμα στην εργασία και όχι πως θα περισωθεί μια χούφτα παράσιτα που μας πίνουν το αίμα. Το να προσπαθούν κάποιοι να περισώσουν αυτό το παρασιτικό κοινωνικό στρώμα είναι εντελώς αντιδραστικό και ουτοπικό. Με το να εγκαταλείψουν τα εργοστάσια τους οι καπιταλιστές έχουν εγκαταλείψει και τον κοινωνικό και οικονομικό τους ρόλο που είναι ακριβώς το να λειτουργούν ως καπιταλιστές. Αλλά κάθε συνεταιρισμός εργατών βασισμένος στην αλληλεγγύη μπορεί να γίνει κατανοητός μόνο ως ένα πρώτο βήμα στον αγώνα να μπει ένα τέλος στο σύστημα της εκμετάλλευσης και να ανοίξει ένα νέο δρόμο για τους εκμεταλλευόμενους. Τα κοινά συσσίτια, τα πλάνα αλληλοβοήθειας για εργασία που ήδη λειτουργούν, οι κολλεκτιβίστικες μορφές αγροτικής καλλιέργειας που ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε συνοικιακό επίπεδο, έχουν αποδείξει ότι αποτελούν αυτήν την στιγμή τα βασικά εργαλεία για να ικανοποιηθούν μερικές βασικές ανάγκες επισιτισμού της εργατικής τάξης, για να κατανικηθεί η λιμοκτονία. Το ίδιο θα μπορούσαν να κάνουν υπό προϋποθέσεις και οι συνεταιρισμοί. Το Partido Obrero καλεί με ένα άμεσο πρόγραμμα διεξόδου από την οικονομική κρίση την εργατική τάξη να κινητοποιηθεί. Σε αυτό προβλέπεται η άμεση κατάληψη των εργοστασίων που κλείνουν ή απολύουν προσωπικό, με σκοπό την άμεση απαλλοτρίωση τους χωρίς αποζημίωση, και την διαμόρφωση ενός δικτύου εταιρειών που θα λειτουργούν υπό την εποπτεία του κράτους αλλά με αυτόνομη εργατική διοίκηση που θα ορίζεται μέσα από εργατικές συνελεύσεις. Αυτό το σχέδιο προϋποθέτει την ύπαρξη ενός ενιαίου και μοναδικού κρατικού τραπεζικού συστήματος, ικανού να χρηματοδοτήσει αυτές τις εταιρείες, το οποίο θα πρέπει να διοικείται από εργαζόμενους που θα έχουν ορίσει αυτά τα αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια. Αυτοί οι αντιπρόσωποι θα πρέπει να είναι αιρετοί και ανακλητοί ανά πάσα στιγμή. Κατανοούμε ότι για την επιτυχία αυτής της προοπτικής απαιτείται ένα υψηλό επίπεδο συνείδησης ενάντια στις πιέσεις για την κοινωνική αποδιοργάνωση που επιφέρει ο καπιταλισμός. Αν παρολ΄ αυτά οι εργάτες ακολουθήσουν τον δρόμο των συνεταιρισμών, εμείς θα σταθούμε δίπλα τους και θα μάθουμε από αυτήν την εμπειρία χρησιμοποιώντας την, για να ανοίξουμε έναν δρόμο για να αντλήσει συνείδηση η εργατική τάξη στην πάλη της για την εξεύρεση μιας πολιτικής ανατροπής του συστήματος.

ΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΩΝ KAI ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Pablo Heller

12/09/2002