|
"Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ" Περιβάλλον και καπιταλισμός |
||
|
|
ΚΑΙΡΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ Αναφερόμενοι στη σχέση ανθρώπου - φύσης, στην πραγματικότητα αναφερόμαστε στις κοινωνικές σχέσεις που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στην ίδια τη φύση. Επιρρίπτοντας τις ευθύνες γενικά στον άνθρωπο, με αφορμή τις τελευταίες καταστροφές, ισοκατανέμονται οι υπαρκτές ευθύνες ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, αποκρύβοντας τις εκμεταλλευτικές σχέσεις που κυριαρχούν. ΑΛΕΚΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ Θάνατοι εκατοντάδων ανθρώπων, ολόκληρες περιοχές σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, εκκενώσεις ολόκληρων συνοικιών σε μεγαλουπόλεις, τόνοι λάσπης να κατακλύζουν δρόμους, σπίτια, ιστορικά μνημεία και εργοστάσια. Η καταστροφική επιδρομή του νερού είναι πιο μεγάλη απ΄ ότι φαίνεται και περιγράφεται στα χωριά και στις πόλεις που συνορεύουν με τον Ελβα, το Δούναβη και τους παραποτάμους του. Περισσότερα από 20.000 άτομα απομακρύνονται από το γερμανικό Βίτενμπεργκ. Αλλοι 5.000 από το Μίλμπεργκ. Στη Δρέσδη οι νεκροί φτάνουν τους 13. Στην Πράγα, μία από τις ιστορικότερες πόλεις της Ευρώπης, οι ζημιές είναι ανυπολόγιστες, ενώ το σύννεφο χλωρίου από το χημικό εργοστάσιο Σπολάνα στο Νερατοβίτσε, 15 χιλιόμετρα βόρεια της τσέχικης πρωτεύουσας, απειλεί με νέα καταστροφή. Περισσότεροι από 200.000 έχουν εγκαταλείψει την πόλη. Οι νεκροί φτάνουν τους έντεκα. Στην Αυστρία τους 15. Στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, στη Ρωσία τους 62. Στη Ρουμανία τους δέκα. Ετσι, σαν πολεμικά ανακοινωθέντα... Οι καταστροφές από τις πλημμύρες στη γεωργία, τον τουρισμό, σε σπίτια, αρχαιολογικά μνημεία και έργα υποδομής ανέρχονται σε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ. Η αυστριακή κυβέρνηση θα διαθέσει 650 εκατομμύρια ευρώ για ενίσχυση των πληγέντων. Η δημοκρατία της Τσεχίας 35 εκατομμύρια. Σε ενάμισι δισ. υπολογίζονται οι ζημιές στη Γερμανία όπου επίκεντρο των καταστροφών είναι οι καλλιέργειες σιτηρών. Σε τρία δισ. ευρώ στην Αυστρία. Ανυπολόγιστες οι ζημιές στην Ιταλία, με κορυφή τους οινοπαραγωγούς στις επαρχίες Βένετο, του Πιεμόντε και της Λομβαρδίας. Εκτακτα μέτρα από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ η γερμανική κυβέρνηση αναστέλλει τις όποιες προαναγγελθείσες φοροελαφρύνσεις. Η δε Τσεχία, την αγορά πολεμικού υλικού. Στη Γερμανία, λοιπόν, την Ελβετία, την Αυστρία, την Ισπανία, την Τσεχία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, τη Νότια Ρωσία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία το νερό μίλησε. Κι εδώ που τα λέμε, εκατό λίτρα νερού ανά τετραγωνικό μέτρο και ανά ημέρα επί τέσσερις και παραπάνω ημέρες που έριχνε ο ουρανός κατά τη διάρκεια της πρωτοφανούς καταιγίδας δεν είναι και τόσο ευκαταφρόνητη ποσότητα... Ενα εξαιρετικά ψυχρό βόρειο μέτωπο σε ύψος 5.500 μέτρων και σε μη συνηθισμένο γεωγραφικό πλάτος πέρασε το Σάββατο 10 Αυγούστου από τη Νότια Αγγλία στην Ολλανδία, ενώ κανονικά ακολουθεί τη διαδρομή του Γκολφ Στριμ. Στη συνέχεια συγκρούστηκε με μάζες θερμού πνιγερού αέρα προερχόμενου από τη λεκάνη της Μεσογείου και την επομένη μετακινήθηκε με τις ανάλογες βροχοπτώσεις προς την Κεντρική Ευρώπη σκορπίζοντας την καταστροφή. Για να γίνει αυτή η ανεπιθύμητη μείξη θερμών και ψυχρών αέριων μαζών έπρεπε να μην κινηθεί ο ετήσιος αντικυκλώνας από τις Αζόρες προς τη Μεσόγειο, ο οποίος μετριάζει κατά πολύ την κρύα επιρροή του κυκλώνα από το Βορρά. Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικές νεροποντές μεγάλης διάρκειας. Ενα φαινόμενο όχι και τόσο συνηθισμένο. Και αυτό μάλιστα ήταν η κορύφωση. Γιατί στις ίδιες περιοχές εξίσου ασυνήθιστο ήταν ότι συνέβαινε τους τελευταίους τρεις μήνες, όταν τελείωνε ένα κύμα βροχής ύστερα από μερικές ημέρες ερχόταν το επόμενο και μετά το επόμενο. Παρόμοιο φαινόμενο δεν εμφανίστηκε τα τελευταία 50 με 60 χρόνια, για τα οποία υπάρχουν λεπτομερή μετεωρολογικά στοιχεία. Αυτό είναι σίγουρο. Γιατί οι περιγραφές που αναφέρονται στην τελευταία εκατονταετία και νωρίτερα στηρίζονται απλά σε ιστορικές αφηγήσεις. Ανάλογα φαινόμενα έχουμε και στη νοτιοδυτική Ασία. Πλημμυρισμένες πόλεις και ποτάμια στο Ιράν, με 37 νεκρούς. Στην Ινδία οι νεκροί έφτασαν τους 323. Στο Νεπάλ τους 424. Στο Μπαγκλαντές τους 157, ενώ οι άστεγοι από πλημμύρες και κατολισθήσεις είναι δεκάδες χιλιάδες και οι ζημιές ανυπολόγιστες. Και ενώ η Ευρώπη και η νοτιοδυτική Ασία πνίγονται στο νερό, στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία και στην Αφρική οι άνθρωποι βασανίζονται από την ξηρασία... Φυσικά, οι επιπτώσεις στις διάφορες περιοχές είναι διαφορετικές σε βάθος και περιεχόμενο. Ετσι, το σύνθημα "Οι άντρες ξυρίζονται χωρίς νερό"!, με το οποίο γίνεται η εκστρατεία περιορισμού της κατανάλωσης νερού στο Κολοράντο των ΗΠΑ ηχεί καταθλιπτικά μπροστά στο πρόβλημα επιβίωσης στους λαούς της Αφρικής που απειλούνται με λιμό. Στο κάτω κάτω ακόμη και σε κανονικές συνθήκες ο κάθε Ευρωπαίος χρειάζεται από 300 ως 1.200, ανάλογα με την κοινωνική του θέση, κυβικά μέτρα νερό ετησίως για τις συνολικές ανάγκες του, ενώ οι κάτοικοι της Σενεγάλης αρκούνται στα 30, του Μπουτάν σε 13, του Κονγκό σε δέκα, της Αϊτής σε επτά κ.ο.κ. Παλιότερα οι άνθρωποι αναζητούσαν την ερμηνεία στα δεινά που τους επέφερε η φύσις στη θεία μήνιν. "Τα τωρινά καιρικά φαινόμενα οφείλονται στο φαινόμενο Ελ Νίνιο ή στη χαοτική συμπεριφορά της γης", ισχυρίστηκαν πολλοί επιστήμονες και πολιτικοί. Το φαινόμενο Ελ Νίνιο εκδηλώνεται με αύξηση της θερμοκρασίας του ανατολικού Ειρηνικού Ωκεανού, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει το κλίμα της γης, προκαλώντας αλλού βροχοπτώσεις και αλλού έντονη ξηρασία. Τελευταία εμφανίστηκε το 1997 - 1998 και ήταν από τα ισχυρότερα της τελευταίας 60ετίας. Τους τελευταίους μήνες παρατηρήθηκε μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 0,5 βαθμούς Κελσίου. Το Ελ Νίνιο έχει ήδη επομένως αρχίσει να εξελίσσεται, όμως πολύ πιο αδύναμο σε σχέση με προηγούμενες φορές. Και, εν πάση περιπτώσει, η κάθε εμφάνισή του συνοδεύεται υποχρεωτικά από έντονες βροχοπτώσεις σε Κίνα και από ξηρασία σε Ινδία. Τώρα όμως συμβαίνει το αντίθετο. Το Ελ Νίνιο είναι στην αρχή του και αναμένεται να ενδυναμωθεί στις αρχές του 2003. Θα ήταν επομένως μάταιο να φορτώσει κανείς στο Ελ Νίνιο τα φαινόμενα των διαρκών και έντονων βροχοπτώσεων και της ξηρασίας, τα οποία παρατηρούνται τελευταία στις συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη μας. Είναι επίσης αλήθεια πως τα διάφορα καιρικά φαινόμενα, παρ΄ όλο που υπακούουν σε γενικούς φυσικούς νόμους, εν τούτοις εκδηλώνονται και με απρόβλεπτες χαοτικές συμπεριφορές. Και, ακόμη, είναι αυτονόητο πως χρειάζεται πολλή δουλειά για να συγκεκριμενοποιήσουμε και να πλησιάσουμε ασυμπτωτικά την φυσική καιρική πραγματικότητα στον πλούτο των εναλλαγών της. Ωστόσο, το ταυτόχρονο των πλημμύρων και της ξηρασίας, η αναστροφή συμπεριφορών σε καιρικά φαινόμενα και κυρίως το γεγονός πως τα ακραία καιρικά φαινόμενα αυξήθηκαν κατά 4,1 φορές τα τελευταία χρόνια δείχνουν πως τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν αλλού. Ενας παράγοντας είναι οι αλλαγές στο κλίμα. "Γνωρίζουμε πως οι αλλαγές στη θερμοκρασία της γης έχουν ήδη τεθεί σε κίνηση και ότι αυτές θα επιφέρουν αλλαγές", τονίζει στο BBC ο Τ. Τζέκινς της μετεωρολογικής υπηρεσίας της Βρετανίας. Η γη, όμως, από μόνη της είναι ένα ιδιαίτερα μεταβλητό σύστημα και δεν θα ήταν σωστό να αποδοθούν όλες οι αλλαγές στην αύξηση της θερμοκρασίας. Και είναι σωστό. Γιατί δίπλα σε αυτό το εξαιρετικά σοβαρό δεδομένο πρέπει να προσθέσει κανείς την αλόγιστη εκμετάλλευση και χρήση της γης, των φυσικών της πόρων, τη συνακόλουθη επέκταση των αστικών ζωνών, την δραστική μείωση των δασών, τη γαιοφάγο και αλόγιστη κατασκευή δρόμων και τις επικίνδυνες επεμβάσεις στη ροή των ποταμών. Ωστόσο, αξίζει να επισημανθεί ιδιαίτερα το ενεργειακό πρόβλημα, καθώς πολύ μεγάλο μέρος από την κάθε μορφής χρησιμοποιούμενη ενέργεια και κυρίως από τη θερμότητα "ξεπέφτει" τελικά σε αναγκαστικά μη χρησιμοποιούμενο ποσό ενέργειας, που εναποτίθεται στη γη υπό μορφή άχρηστης θερμότητας. Ο πλανήτης υπερθερμαίνεται, όλο και περισσότεροι υδρατμοί π.χ. κατά 10-20% στο βόρειο ημισφαίριο κατακλύζουν την ατμόσφαιρα. Αυτό, σε συνδυασμό με την υπερθέρμανση, έχει ως άμεση συνέπεια τις ισχυρές βροχοπτώσεις. Αν συνεχιστεί η ίδια κατάσταση στον αιώνα που διανύουμε, αναφέρει σε έκθεσή της η οργάνωση του ΟΗΕ για το περιβάλλον, η θερμοκρασία θα ανέβει κατά 1,4 έως 5,8βαθμούς Κελσίου, οι πάγοι θα λιώσουν, η επιφάνεια της θάλασσας θα ανέβει κατά 88 πόντους, νησιά και μεγάλα τμήματα χερσαίου εδάφους θα καταποντιστούν, η σύνθεση των δασών θα αλλάξει δραματικά ενώ πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας θα εξαφανιστούν. Ηδη στην Αλάσκα η μέση ετήσια θερμοκρασία έχει ανέβει τα τελευταία 30 χρόνια κατά έξι βαθμούς, ενώ είναι η πρώτη φορά που ο Βόρειος Πόλος καλύπτεται κατά ένα μέρος από νερό και όχι από πάγο, ο οποίος έχει συρρικνωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια κατά 30 έως 40%. Παιδί της γης ο άνθρωπος, και επομένως και ο πολιτισμός του, είναι ο μόνος ίσως που απειλεί, αυτοαπειλούμενος ταυτόχρονα, την ύπαρξή της. Με την υποψία δε πως δεν συνιστά το περιούσιο δημιούργημα μιας θεϊκής δυνάμεως, αλλά την πολυπλοκότερη οργάνωση της ίδιας της ύλης, ο μετέωρος άνθρωπος γνωρίζει ότι κατέχει το κέντρο του πλανήτη και το κέντρο της ίδιας του της ιστορίας. Αυτό ακριβώς υπονοεί έναν καινούργιο ανθρωπισμό χωρίςθρησκευτικά στηρίγματα ή το ρομαντισμό της άγνοιας. Ο μετέωρος άνθρωπος της εποχής μας υποπτεύεται ήδη πως μόνο ένας κόσμος που ξεκινά από αυτόν και καταλήγει στον Αλλο - με τη φύση σε αρμονία συνύπαρξης και όχι κυριαρχούμενη από τον άνθρωπο - έχει λογική ύπαρξης και δυνατότητα επιβίωσης. Και φυσικά δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η θεωρία των Λάβλοκ και Μαργκούλις της "αυτόματης ανασυγκρότησης και εξισορρόπησης της γης", η οποία σε περιόδους κρίσεως εξαφανίζει κάποια είδη ζωής, τον άνθρωπο αυτή την φορά; προκειμένου να επιβιώσει!!! Στο κάτω κάτω η φύση αποτελεί το ανόργανο σώμα του ανθρώπου. Και όταν αναφερόμαστε στη σχέση ανθρώπου, φύσης, στην πραγματικότητα αναφερόμαστε στις ανθρώπινες σχέσεις, οι οποίες προσδιορίζουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της φύσης, τη φύση την ίδια. Γι΄ αυτό και η φράση "ο άνθρωπος - έτσι γενικά και αόριστα - είναι υπόλογος για τις επιδράσεις του στη φύση" γενικεύει και επομένως αοριστολογεί. Στην ουσία ισοκατανέμει τις ευθύνες ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικές κατηγορίες, στρώματα και τάξεις, αποκρύβοντας το καθοριστικό: δηλαδή τις εμπορευματικές - εκμεταλλευτικές σχέσεις στις καπιταλιστικές κοινωνίες, οι οποίες όσο απομυζούν και εκμεταλλεύονται τον εργάτη - δημιουργό εξίσου ανάλογα αποστραγγίζουν και εκμεταλλεύονται και το ανόργανο σώμα του ανθρώπου: τη φύση. |
Τελευταία ενημέρωση 28 Αυγούστου, 2002 Ποιος είναι ο Παναγιώτης Βήχος;
για να ενημερώνεστε σε κάθε νέα ανανέωση
|
